کد مطلب:124713 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:260
شرکت در مباهله
در برخورد اندیشه ها میان رسول الله صلی الله علیه و آله و دگراندیشان، بسیاری از گفتمان ها بین رسول الله صلی الله علیه و آله و اهل كتاب شكل می گرفت. از میان این
[ صفحه 68]
گفتمان ها گفتمان میان رسول الله صلی الله علیه و آله و نصارای نجران بسیار برجسته می باشد كه در خصوص آن قرآن رهنمود و اظهار نظر دارد.
با اینكه حقانیت رسول الله صلی الله علیه و آله، بخصوص بر اهل كتاب بسیار شفاف بود؛ كه هیچ گونه ابهام و بهانه ای باقی نگذاشته بود و علمای آنان از ویژگی های رسول الله صلی الله علیه و آله همانند ویژگی های فرزندانشان آگاه بودند: یعرفونه كما یعرفون ابنائهم. [1] در عین حال دانشمندان اهل كتاب در اثر عناد، حق را كتمان نمودند و پیامبری حضرت را نپذیرفتند و گفتگوهای فراوان با حضرت انجام می دادند، كه حضرت آنان را به صورت مستدل مجاب می ساخت.
با این حال آنان بر موضع باطل خویش پافشاری می نمودند. تا آن حد كه خدای سبحان پیشنهاد مباهله (اجرای مراسم دعا و نفرین بر علیه یكدیگر) نمود كه دو گروه مسلمان و مسیحی در مراسم شركت كنند و بعد از انجام نفرین هلاكت طرف مقابل را از خدای سبحان درخواست نمایند. پیشنهاد قرآن در این راستا این بود كه: من حاجك فیه من بعد ما جائك من العلم فقل تعالوا ندع ابناءنا و ابناكم و نساءنا و نساءكم و انفسنا و انفسكم ثم نبتهل فنجعل لعنة الله علی الكاذبین. [2] «هر گاه در مورد مسیح علیه السلام كسی با تو به گفتگو نشست به آنان بگو كه بیایید ما با فرزندان خود شما نیز با فرزندان خود، ما با زنان خود و شما نیز با زنان خود، و ما خویشتن خویش و شما نیز خویشتن خویش حاضر شویم، آن گاه بر یكدیگر مباهله و نفرین نموده و لعنت خدا بر دروغ گویان بنهیم» .
شركت در این گونه مراسم بر كسی مقدور است كه بر حقانیت
[ صفحه 69]
خویش باور داشته باشد. كسی كه در حق محوری خود اندكی تردید دارد، هیچ گاه راضی به شركت در چنین مراسمی نخواهد شد. به همین جهت نصاری نجران گرچه نخست با این پیشنهاد موافقت نمود لیكن رهبر روحانی آنان پیشنهاد كرد كه در روز موعود بررسی كنید كه محمد با چه كسانی در این مراسم شركت می كند. اگر با عموم مسلمانان شركت نمود، با آنها مباهله انجام دهید، لیكن اگر مشاهده نمودید كه محمد با برگزیدگان خاندان خویش در مباهله شركت می نماید از مباهله با وی بر حذر باشید كه جز تباهی چیزی به بار نخواهد آورد.
لحظه موعود فرا رسید. دیدبانان نصاری كه مراقب حركت رسول الله صلی الله علیه و آله بودند، مشاهده كردند رسول الله صلی الله علیه و آله با عزیزترین افراد خویش از منزل خارج شده به صحرای اطراف مدینه روان است! از بین زنان تنها فاطمه علیهاالسلام همراه است، حتی همسران حضرت شركت ندارند. از میان فرزندان تنها حسن و حسین همراه هستند. و فرد دیگری كه همانند جان رسول الله صلی الله علیه و آله می باشد، یعنی علی بن ابی طالب علیه السلام همراه است. مجموع افراد شركت كننده در مراسم مباهله عبارتند از رسول الله صلی الله علیه و آله، علی فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام. نصارای نجران هنگامی كه افراد شركت كننده و حالت ملكوتی و تضرع آنان را دیدند، از شركت در مباهله خودداری نمودند و پیشنهاد رهبر دینی خود را عملی ساختند. آنان به حضور حضرت رسیدند پیمان «جزیه» امضا نمودند و در كنار مسلمانان به زندگی مسالمت پرداختند. [3] .
زمخشری می گوید اسقف نجران هنگامی كه رسول الله صلی الله علیه و آله و
[ صفحه 70]
همراهانش را در مراسم مباهله دید گفت: صورت هایی می بینم كه اگر خدا بخواهد بوسیله آنان كوه را از جابر برمی كند، اگر آنان نفرین كنند تا قیامت نسل نصاری ریشه كن خواهد شد. [4] انتخاب پاكترین و شایسته ترین افراد برای شكرت در مراسم مباهله می باشد. كه تضرع و دعای آنان در درگاه خدای سبحان پذیرفته می شود. و به همین جهت رسول الله صلی الله علیه و آله عموم مسلمانان را اجازه شركت نداد، بلكه شایسته ترین افراد را كه از نظر خویشاوندی نیز نزدیكترین به حضرت بودند برگزید. همان گونه كه رسول الله صلی الله علیه و آله از آنان به عنوان بهترین های روی زمین یاد می كرد: انا اباهلكم بخیر الارض.
و امام مجتبی علیه السلام خود روایت می نماید كه رسول الله صلی الله علیه و آله و، پدرم علی و مادرم فاطمه و من و برادرم حسین را از منزل بیرون بردند: فأخرج رسول الله صلی الله علیه و آله من الانفس ابی و من البنین انا واخی.... [5] .
زمخشری در این باره اظهار میدارد كه بهترین دلیل بر فضلیلت اصحاب كسا شركت آنان در مباهله می باشد. [6] .
شركت كنندگان دراین مراسم شایسته ترین و برترین و نزدیكترین افراد به رسول الله صلی الله علیه و آله بودند، گرچه برخی از آنان مانند حسن و حسین كودك خردسال بودند، لیكن خردسالی سن در شایستگی معنوی دخیل نیست زیرا شایستگی افراد به سن آنان ارتباط ندارد چه بسیار افرادی كه در سن كودكی تا آن مرحله از مقام بار می یابند، كه شایسته مقام پیامبری باشند، چنانكه در مورد حضرت «یحیی» قرآن
[ صفحه 71]
می فرماید: یا یحیی خذ الكتاب بقوة و آتیناه الحكم صبیا. [7] «ای یحی كتاب آسمانی را با توان خویش برگیر و در زمان كودكی نبوت را بر وی ارزانی داشتیم.» در مورد حضرت مسیح می فرماید: قال انی عبدالله آتانی الكتاب و جعلنی نبیا. [8] مسیح در كودكی كه تازه از مادر متولد شده بود به صورت اعجاز به سخن آمد «گفت من بنده خدا می باشم كه خدای سبحن به من كتاب آسمانی ارزانی كرده و مرا به پیامبری برگزیده است.» با این سخنان هم افتراء ناروا را از دامن مادرش مریم، زدود و هم شایستگی خود را بر مقام پیامبری اثبات كرد.
با توجه به بیان آیه مباهله و سخنان رسول الله صلی الله علیه و آله در پیرامون آن امام مجتبی برگزیده ترین فرد می باشد. و این یكی از بزرگترین افتخارهای وی است كه هم قرآن و هم رسول الله صلی الله علیه و آله آن را تأیید می نمایند.
[ صفحه 68]
گفتمان ها گفتمان میان رسول الله صلی الله علیه و آله و نصارای نجران بسیار برجسته می باشد كه در خصوص آن قرآن رهنمود و اظهار نظر دارد.
با اینكه حقانیت رسول الله صلی الله علیه و آله، بخصوص بر اهل كتاب بسیار شفاف بود؛ كه هیچ گونه ابهام و بهانه ای باقی نگذاشته بود و علمای آنان از ویژگی های رسول الله صلی الله علیه و آله همانند ویژگی های فرزندانشان آگاه بودند: یعرفونه كما یعرفون ابنائهم. [1] در عین حال دانشمندان اهل كتاب در اثر عناد، حق را كتمان نمودند و پیامبری حضرت را نپذیرفتند و گفتگوهای فراوان با حضرت انجام می دادند، كه حضرت آنان را به صورت مستدل مجاب می ساخت.
با این حال آنان بر موضع باطل خویش پافشاری می نمودند. تا آن حد كه خدای سبحان پیشنهاد مباهله (اجرای مراسم دعا و نفرین بر علیه یكدیگر) نمود كه دو گروه مسلمان و مسیحی در مراسم شركت كنند و بعد از انجام نفرین هلاكت طرف مقابل را از خدای سبحان درخواست نمایند. پیشنهاد قرآن در این راستا این بود كه: من حاجك فیه من بعد ما جائك من العلم فقل تعالوا ندع ابناءنا و ابناكم و نساءنا و نساءكم و انفسنا و انفسكم ثم نبتهل فنجعل لعنة الله علی الكاذبین. [2] «هر گاه در مورد مسیح علیه السلام كسی با تو به گفتگو نشست به آنان بگو كه بیایید ما با فرزندان خود شما نیز با فرزندان خود، ما با زنان خود و شما نیز با زنان خود، و ما خویشتن خویش و شما نیز خویشتن خویش حاضر شویم، آن گاه بر یكدیگر مباهله و نفرین نموده و لعنت خدا بر دروغ گویان بنهیم» .
شركت در این گونه مراسم بر كسی مقدور است كه بر حقانیت
[ صفحه 69]
خویش باور داشته باشد. كسی كه در حق محوری خود اندكی تردید دارد، هیچ گاه راضی به شركت در چنین مراسمی نخواهد شد. به همین جهت نصاری نجران گرچه نخست با این پیشنهاد موافقت نمود لیكن رهبر روحانی آنان پیشنهاد كرد كه در روز موعود بررسی كنید كه محمد با چه كسانی در این مراسم شركت می كند. اگر با عموم مسلمانان شركت نمود، با آنها مباهله انجام دهید، لیكن اگر مشاهده نمودید كه محمد با برگزیدگان خاندان خویش در مباهله شركت می نماید از مباهله با وی بر حذر باشید كه جز تباهی چیزی به بار نخواهد آورد.
لحظه موعود فرا رسید. دیدبانان نصاری كه مراقب حركت رسول الله صلی الله علیه و آله بودند، مشاهده كردند رسول الله صلی الله علیه و آله با عزیزترین افراد خویش از منزل خارج شده به صحرای اطراف مدینه روان است! از بین زنان تنها فاطمه علیهاالسلام همراه است، حتی همسران حضرت شركت ندارند. از میان فرزندان تنها حسن و حسین همراه هستند. و فرد دیگری كه همانند جان رسول الله صلی الله علیه و آله می باشد، یعنی علی بن ابی طالب علیه السلام همراه است. مجموع افراد شركت كننده در مراسم مباهله عبارتند از رسول الله صلی الله علیه و آله، علی فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام. نصارای نجران هنگامی كه افراد شركت كننده و حالت ملكوتی و تضرع آنان را دیدند، از شركت در مباهله خودداری نمودند و پیشنهاد رهبر دینی خود را عملی ساختند. آنان به حضور حضرت رسیدند پیمان «جزیه» امضا نمودند و در كنار مسلمانان به زندگی مسالمت پرداختند. [3] .
زمخشری می گوید اسقف نجران هنگامی كه رسول الله صلی الله علیه و آله و
[ صفحه 70]
همراهانش را در مراسم مباهله دید گفت: صورت هایی می بینم كه اگر خدا بخواهد بوسیله آنان كوه را از جابر برمی كند، اگر آنان نفرین كنند تا قیامت نسل نصاری ریشه كن خواهد شد. [4] انتخاب پاكترین و شایسته ترین افراد برای شكرت در مراسم مباهله می باشد. كه تضرع و دعای آنان در درگاه خدای سبحان پذیرفته می شود. و به همین جهت رسول الله صلی الله علیه و آله عموم مسلمانان را اجازه شركت نداد، بلكه شایسته ترین افراد را كه از نظر خویشاوندی نیز نزدیكترین به حضرت بودند برگزید. همان گونه كه رسول الله صلی الله علیه و آله از آنان به عنوان بهترین های روی زمین یاد می كرد: انا اباهلكم بخیر الارض.
و امام مجتبی علیه السلام خود روایت می نماید كه رسول الله صلی الله علیه و آله و، پدرم علی و مادرم فاطمه و من و برادرم حسین را از منزل بیرون بردند: فأخرج رسول الله صلی الله علیه و آله من الانفس ابی و من البنین انا واخی.... [5] .
زمخشری در این باره اظهار میدارد كه بهترین دلیل بر فضلیلت اصحاب كسا شركت آنان در مباهله می باشد. [6] .
شركت كنندگان دراین مراسم شایسته ترین و برترین و نزدیكترین افراد به رسول الله صلی الله علیه و آله بودند، گرچه برخی از آنان مانند حسن و حسین كودك خردسال بودند، لیكن خردسالی سن در شایستگی معنوی دخیل نیست زیرا شایستگی افراد به سن آنان ارتباط ندارد چه بسیار افرادی كه در سن كودكی تا آن مرحله از مقام بار می یابند، كه شایسته مقام پیامبری باشند، چنانكه در مورد حضرت «یحیی» قرآن
[ صفحه 71]
می فرماید: یا یحیی خذ الكتاب بقوة و آتیناه الحكم صبیا. [7] «ای یحی كتاب آسمانی را با توان خویش برگیر و در زمان كودكی نبوت را بر وی ارزانی داشتیم.» در مورد حضرت مسیح می فرماید: قال انی عبدالله آتانی الكتاب و جعلنی نبیا. [8] مسیح در كودكی كه تازه از مادر متولد شده بود به صورت اعجاز به سخن آمد «گفت من بنده خدا می باشم كه خدای سبحن به من كتاب آسمانی ارزانی كرده و مرا به پیامبری برگزیده است.» با این سخنان هم افتراء ناروا را از دامن مادرش مریم، زدود و هم شایستگی خود را بر مقام پیامبری اثبات كرد.
با توجه به بیان آیه مباهله و سخنان رسول الله صلی الله علیه و آله در پیرامون آن امام مجتبی برگزیده ترین فرد می باشد. و این یكی از بزرگترین افتخارهای وی است كه هم قرآن و هم رسول الله صلی الله علیه و آله آن را تأیید می نمایند.
[1] بقره، 146.
[2] آل عمران، 61.
[3] نور الثقلين، ج 1، ص 348.
[4] كشاف، ج 1، ص 369، در المنثور، ج 2، ص 38.
[5] ينابيع المودة، ص 479، تفسير برهان، ذيل آيه 60 آل عمران، امالي طوسي، ج 2، ص 172.
[6] كشاف، ج 1،ص 370.
[7] مريم، 12.
[8] همان، 30.